نقاب شیطان

فیلم Black Sunday 1960 (نقاب شیطان) — ترسی که با گذر زمان جاودانه شد

آغاز یک افسانه در سینمای وحشت

وقتی صحبت از فیلم‌های کلاسیک ترسناک می‌شود، نام Black Sunday (نقاب شیطان) همیشه در صدر قرار می‌گیرد. ساخته‌ی ماریو باوا در سال 1960 نه تنها آغازگر دوران تازه‌ای برای سینمای وحشت ایتالیایی بود، بلکه الهام‌بخش نسل‌های بعدی فیلمسازان در سراسر دنیا شد. فیلم در دوره‌ای ساخته شد که وحشت بیشتر با هیولاهای یونیورسال یا داستان‌های گوتیک انگلیسی شناخته می‌شد، اما «نقاب شیطان» استاندارد تازه‌ای برای ترس ایجاد کرد: فضایی شاعرانه، پر از تاریکی، و ترکیبی از زیبایی و وحشت. فیلم روایتی گوتیک از انتقام، جادو و نفرین است. در مرکز داستان، زنی زیبا اما شیطانی قرار دارد که با قدرت‌های تاریک درگیر است. ماجرا میان گذشته‌ای پر از طلسم و حالتی آمیخته با ترس و تعلیق روایت می‌شود. مهم‌ترین ویژگی فیلم این است که حتی بدون لو دادن جزئیات داستان، مخاطب در همان دقایق ابتدایی متوجه می‌شود با اثری طرف است که بیش از آنکه به هیولاهای بیرونی متکی باشد، روی ترس درونی، فضا و اتمسفر تأکید دارد.

شخصیت‌ها

باربارا استیل، ملکه‌ی بلامنازع فیلم‌های ترسناک دهه‌ی 60، در این اثر نقشی به‌یادماندنی بازی می‌کند. او همزمان هم زیبا و هم ترسناک است؛ ترکیبی که باعث شد کاراکتر اصلی فیلم به یک نماد در سینمای وحشت تبدیل شود. شخصیت‌های دیگر فیلم ـ پزشکان، مسافران و اهالی محلی ـ هر کدام به شکلی بخشی از فضای گوتیک و ترسناک داستان را کامل می‌کنند. اما این باربارا استیل است که همچون یک سایه بر کل فیلم سنگینی می‌کند.

کارگردانی و سبک بصری

ماریو باوا با این فیلم ثابت کرد که استاد نورپردازی و فضا‌سازی است. قاب‌ها پر از سایه، مه، قلعه‌های متروک و چشم‌اندازهای وهم‌آلود هستند. تضاد میان سیاهی مطلق و نورهای شدید، فضای فیلم را به یک نقاشی زنده شبیه می‌کند. فیلمبرداری سیاه‌وسفید نه‌تنها ضعف نیست، بلکه عاملی است که قدرت ترس را چند برابر می‌کند. درواقع «نقاب شیطان» یکی از زیباترین نمونه‌های استفاده از نور و سایه در تاریخ سینما محسوب می‌شود. موسیقی متن با ریتمی سنگین و تهدیدآمیز، در کنار افکت‌های صوتی، تجربه‌ای غوطه‌ورکننده می‌سازد. صدای باد، زوزه حیوانات و سکوت‌های کشدار به همان اندازه مؤثرند که موسیقی ارکسترال فیلم.

با گذشت بیش از شصت سال، Black Sunday 1960 (نقاب شیطان) هنوز هم ترسناک و تأثیرگذار است. دلیلش نه جلوه‌های ویژه یا صحنه‌های شوکه‌کننده، بلکه توانایی در خلق فضای وهم‌آلود و شاعرانه‌ی ترس است. این فیلم برای دوستداران سینمای کلاسیک وحشت، همچون یک جواهر گوتیک است که ارزش بارها تماشا را دار